Ze worden nogal eens – vaak onnauwkeurig – aangehaald in debatten over inkomens: koopkrachtplaatjes.
In de Volkskrant van dinsdag roept Laura van Geest, directeur van het Centraal Planbureau (CPB) het kabinet en de Tweede Kamer op om zich niet blind te staren op de koopkrachtplaatjes.
In de krant stipt ze aan dat de waarde van de ramingen beperkt is en onnauwkeurig. “Je kunt met de koopkrachtplaatjes in de hand niet bepalen hoe je eigen portemonnee er volgend jaar uit gaat zien”, stelt Van Geest. Het is een opvallende oproep, juist omdat het CPB deze cijfers levert aan de politiek.
Ieder huishouden is weer anders
Al een halve eeuw levert het CPB de cijfers die de effecten van het regeringsbeleid vertalen naar wat mensen werkelijk te besteden hebben. Maar het politieke beleid is maar van beperkte invloed op het inkomen.
Een verandering in de individuele levens, zoals een scheiding of werkloosheid, hebben een veel grotere invloed op de koopkracht maar zijn niet te zien in het ‘plaatje’. Toch probeert de politiek volgens de CPB-directeur koopkrachtcijfers met één cijfer achter de komma te sturen.
"Zolang dat cijfer maar niet onder de nul komt. Maar het wegpoetsen van minnen kost miljarden euro's en zorgt voor een ingewikkeld stelsel van belastingen, premies en toeslagen", zegt Van Geest.
Aanhoudende sterke groei
Dinsdag kwam het CPB met de nieuwste berekeningen, daaruit blijkt dat de Nederlandse economie voorlopig stevig blijft groeien. De instantie gaat uit van een groei van 3,2 procent in 2018 en 2,7 procent in 2019. De werkloosheid daalt in snel tempo richting het laagste niveau sinds 2001.
Door stijgende arbeidskosten en de verhoging van het lage btw-tarief stijgt de inflatie in 2019 naar 2,3 procent. Maar doordat daar hogere lonen en lagere belastingen tegenover staan, neemt de gemiddelde koopkracht toch met 1,6 procent toe.
Van Geest hoopt dat de politiek ervan doordrongen is dat de waarde van deze cijfers beperkt is. Voor een afschaffing is ze overigens niet, omdat de plaatjes volgens haar zeer geschikt zijn om onderling te vergelijken. De politiek kan ze goed gebruiken om het verschil in koopkracht tussen verschillende groepen in de samenleving niet te veel te laten oplopen, aldus Van Geest.
Het CPB noemt het sturen op een evenwichtige inkomensontwikkeling. In een opiniestuk in de krant schrijven Van Geest en Patrick Koot dat onzekerheid onlosmakelijk verbonden is aan elke raming. "Toch spelen de koopkrachtcijfers in de politiek een grote rol. Veel aandacht en actie. Maar wat koop je ervoor?"
