Nederland heeft met chipmachinefabrikant ASML uit Veldhoven een wereldmarktleider met een unieke voorsprong op het gebied van technologie voor met maken van computerchips. Maar ASML is speelbal geworden van een politieke machtsstrijd om technologische hegemonie tussen de VS en China. Niet alleen Donald Trump, maar ook de Chinezen oefenen politieke druk uit op Nederland.
De Amerikaanse president vreest de opkomst van China als economische en politieke wereldmacht, en maakt zich mede zorgen om wat hij ziet als de diefstal van intellectueel eigendom van het Westen, ofwel het kopiëren van waardevolle technologie door de Volksrepubliek.
China heeft zich op zijn beurt ten doel gesteld om in 2025 in staat te zijn hoogwaardige technologie, waaronder alle onderdelen van computerchips, volledig binnenlands te kunnen produceren. Tegen deze achtergrond ligt de export van de nieuwste en meest geavanceerde chipmachines van ASML bijzonder gevoelig.
Een exportvergunning voor ASML naar China werd afgelopen jaar door Nederland opgeschort na sterke druk vanuit de Verenigde Staten, zo meldde persbureau Reuters begin dit jaar op basis van ingewijden. Het ging om een vergunning voor de levering van de modernste chipmachines van het Nederlandse bedrijf.
Een woordvoerder van Rutte wilde tegenover Reuters geen commentaar geven. Ook het Witte Huis wilde niet op de kwestie ingaan.
China dreigt Nederland om exportbeperking ASML
In een woensdag gepubliceerd interview het Het Financieele Dagblad voert de Chinese ambassadeur in Nederland de druk op. Ambassadeur Xu Hong zegt dat de relatie tussen Nederland en China gevaar loopt, als de regering van premier Mark Rutte om politieke redenen de export van chipmachines van ASML naar China blijft blokkeren.
"Wij maken ons zorgen dat Nederland onze handelsrelatie nu laat politiseren door Amerikaanse dwang. Als die beweging doorzet zal dat de bilaterale relatie uiteraard negatief beïnvloeden", aldus ambassadeur Hong tegen de krant.
De kwestie draait om zogeheten EUV-machines, die de productie van snellere microprocessoren en geheugenchips mogelijk maken. Nederland gaf ASML in 2018 een vergunning voor export van de peperdure apparatuur naar een Chinese klant, maar verlengde die vorig jaar niet.
EUV-machines vallen onder het Wassenaar Arrangement. Deze afspraak tussen tientallen landen beperkt de export van wapens naar bepaalde landen, maar ook van moderne technologie die voor militaire doeleinden kan worden gebruikt. Voor de uitvoer daarvan is daarom eerst goedkeuring uit Den Haag nodig.
De kwestie rond ASML komt bovenop het politiek gevoelige dossier rond de aanleg van een 5G-netwerk voor sneller mobiel dataverkeer. Daarbij geldt de vraag voor Nederland of het Chinese telecombedrijf Huawei mag meedingen bij de aanleg van dit netwerk, omdat er zorgen zijn over eventuele spionagerisico's.
