Drones blijven op de grond, clubs zijn gesloten en zelfs de luchtvervuiling is de wacht aangezegd. Het 19de partijcongres van de Chinese Communistische Partij in Beijing moet deze week immers ongestoord en onder een strakblauwe hemel plaatsvinden.
Op 18 oktober begint het congres. Het is de bedoeling dat een duidelijk beeld geschetst gaat worden van president Xi Jinpings economische beleid en de politieke plannen voor zijn tweede bestuurstermijn van vijf jaar.
Met argusogen houden waarnemers Xi in de gaten: gaat hij voor continuïteit of voor radicale verandering?
Het partijcongres duurt een volle week. Dit is wat je erover moet weten.
Wat is het?
China kent geen democratische verkiezingen, het doel van het partijcongres is dan ook om het partijleiderschap te kiezen en de visie en het beleid aan te kondigen waarop het land de komende vijf jaar zal koersen.
De maanden die aan het partijcongres voorafgaan, kenmerken zich door een koortsachtige activiteit - er wordt immers over ál het beleid en over de meeste leiderschapsposities (waaronder sommige op lokaal niveau) besloten én onderhandeld door de partijbonzen.
Dit jaar zullen bijna 2.300 afgevaardigden van de Communistische Partij het congres bijwonen. De afgevaardigden zijn afkomstig uit de 31 bestuurlijke regio's, van de Chinese strijdkrachten en politie, het centrale financiële systeem en sommige staatsinstellingen.
De afgevaardigden zullen het 205 koppen tellende Centraal Comité kiezen. Hieruit worden weer 25 leden van het politbureau gekozen en 7 voor het Permanente Comité van het politbureau. Het is dit kleine groepje dat de meeste macht heeft en dat elke week bijeenkomt om nationale kwesties te bespreken. Het veel grotere Centraal Comité komt slechts eenmaal per jaar bijeen om de grotere beleidswijzigingen te bespreken.
Het partijcongres begint met een toespraak van president Xi Jinping en eindigt een week later wanneer alle nieuwe leden beëdigd zijn.
Waarom is het belangrijk?
China is de op een na grootste economie ter wereld en herbergt de op een na grootste aandelenbeurs.
Dat betekent dat het economische beleid van Xi een mondiale impact heeft. Zo vormde een beleidswijziging op het 18de partijcongres in 2012 over het milieu het startschot voor China's sterke groei in de markt voor hernieuwbare energie de afgelopen vijf jaar.
De bijeenkomst schept ook duidelijkheid over Xi's toekomstig leiderschap, tamelijk cruciaal voor wie het Chinese politieke landschap wil begrijpen.
Wat is er dit jaar zo anders?
Er valt een ongebruikelijk groot aantal posten te verdelen, omdat veel partijleden de officieuze pensioengerechtigde leeftijd van 68 jaar hebben bereikt. Zes van de 25 politbureauleden en, belangrijker, vijf van de zeven leden van het Permanente Comité moeten het veld ruimen.
Voor veel partijleden wordt het ook een andersoortig congres dan wat ze gewend zijn. Xi heeft corruptiebestrijding altijd als beleidsspeerpunt gehad, omdat hij gelooft dat corruptie die niet aangepakt wordt tot sociale onrust en politieke instabiliteit leidt.
En dus is het gedaan met de copieuze banketten en heeft de kreeft plaatsgemaakt voor sobere maaltijden. Ook douceurtjes als massages, gratis kappers en wat dies meer zij zijn voltooid verleden tijd.
Beleid om in de gaten te houden
Xi wordt nu al door velen gezien als één van de meest machtige leiders van de afgelopen generaties.
“De vijf machtigste mensen zijn de partijleider, de president, de opperbevelhebber der strijdkrachten, de auteur van het boek dat de beste pers krijgt en dus de beste plek in de boekhandels en degene die door de People’s Daily bejubeld wordt als de meest eloquente commentator van globalisering - met andere woorden Xi, Xi, Xi, Xi en nog eens Xi", aldus Jeff Wasserstrom, expert moderne Chinese geschiedenis aan de Universiteit van Californië, onlangs tegen CNN.
Twee kwesties in het bijzonder moet je in de gaten houden:
1. Xi’s mogelijke derde termijn
De Chinese grondwet staat niet toe dat een president voor een derde termijn gaat (hoewel aan die van de secretaris-generaal, een positie die Xi ook in portefeuille heeft, geen limiet zit). Toch zullen sommige in de partij Xi graag een derde keer zien terugkomen.
Indicaties dat Xi voor een nieuwe termijn gaat:
- Geen van Xi’s protegés zijn gekozen voor het Permanente Comité. De toekomstig leider is bijna altijd afkomstig uit deze kleine groep. Een belangrijke indicator is wat er gaat gebeuren met Xi's belangrijkste protegé Chen Miner. Echter, om in het Permanente Comité te komen zou Chen twee rangen moeten overslaan, en dat druist lijnrecht in tegen de Chinese partijmores die op senioriteit gebaseerd zijn.
- Het schrappen van de officieuze pensioengerechtigde leeftijd. Wanneer Xi politbureauleden van 68 jaar en ouder laat zitten, dan kan dat betekenen dat hij zijn eigen pensioen wat uitstelt - op het 20ste partijcongres in 2022 is hijzelf namelijk 68. Afgelopen jaar ging een afgevaardigde al zover om de regel “folklore” te noemen. Alle ogen zijn gericht op wat er staat te gebeuren met Xi's trouwe bondgenoot en lid van het Permanente Comité, de 69-jarige Wang Qishan.
Al ambieert Xi nog zo hard zijn derde termijn, hij moet zich ervan bewust zijn dat het niet uit handen willen geven van de macht na tien jaar de deur naar dictatorschap wagenwijd open zet. Wat op zijn beurt weer een ernstige bedreiging vormt voor de stabiliteit van de partij en het regime.
2. Xi’s politieke steun
Volgens experts zal Xi zijn positie verstevigen door politieke vrienden te benoemen in zowel het politbureau als in het Uitvoerend Comité. De mate waarin hij hierin slaagt geeft niet alleen aan hoeveel steun hij binnen de partij heeft, maar zal ook zijn machtsbasis versterken en zijn mogelijkheden vergroten om zijn vijfjarenbeleid uit te voeren.
Indicatoren van Xi’s toegenomen macht zullen zijn:
- Xi’s bondgenoten vullen de vacante stoelen op binnen het politbureau en het Permanente Comité.
- Specifieke titels die aan Xi refereren. Zo begonnen staatsmedia onlangs de term 'linxi' te gebruiken, iets wat sinds Mao niet meer is voorgekomen.
- Xi’s theorieën die, met Xi's naam, vastgelegd worden in de grondwet. Veel van Xi's voorgangers hebben hun communistische theorieën aan de grondwet toegevoegd, zij het slechts twee mét hun naam. Volgens het in Beijing gevestigde onderzoeksbureau Trivium, zou dit de officiële bevestiging zijn van wat China-kenners al jaren denken. Namelijk dat Xi over een hoeveelheid macht beschikt die sinds Mao niet meer is voorgekomen. Maar ook dat er consensus is onder de partijbonzen dat een sterke man nodig is. Het zou flinke steun betekenen voor Xi's ambities voor een derde termijn, en een mandaat om zijn programma van strakkere partijcontrole te continueren. Als hij er niet in slaagt om zijn theorieën vast te leggen in de grondwet, kan dat betekenen dat hij nog steeds tegenwind krijgt vanuit de partij-elite.”
Let op de economie
Het partijcongres heeft de potentie om 's lands economische groei compleet anders vorm te geven. Na een focus op partijhervorming en discipline gedurende Xi's eerste termijn, zal economische ontwikkeling - alleen niet 'groei ten koste van alles' - prioriteit hebben tijdens Xi's tweede termijn.
Hier moet je op letten:
- Een nieuw groeicijfer. De verdubbeling van het bbp tussen 2010 en 2020 was één van China's doelen. Om dit te realiseren is een jaarlijks groeicijfer van 6,5 procent nodig.
- Risico's en schulden afbouwen. Werd de aandelenmarkt een van de grootste ter wereld dankzij deregulering, het vergrootte ook de risico's waar China aan is blootgesteld. En niet zo'n beetje ook. China zal waarschijnlijk de regulering aanscherpen om risico's te verkleinen. Xi verklaarde eerder dat schuldaflossing door staatsbedrijven de meest 'prangende kwestie' is.
- Hervorming van hukou, het binnenlandse migratiesysteem dat erop gericht is verstedelijking te voorkomen. Dit systeem verhindert de vrije migratie van arbeid tussen platteland en stad. Hervorming van het systeem zou productiviteit en groei ten goede komen.
Private industrie en de economie zouden bovendien profiteren van lagere belastingen en een versterking van intellectueel eigendomsrecht.
Andere kwesties die de agenda zullen bepalen zijn armoedebestrijding (in China leven 40 miljoen mensen onder de armoedegrens, in 2020 wil China het probleem opgelost hebben) en een focus op groene groei door meer milieuwetgeving en meer investeringen in groene technologie.
