Boeren hebben maandag op meerdere snelwegen en andere plekken in het land actie gevoerd tegen de stikstofplannen van het kabinet.

Boeren zijn maandag aan het eind van de middag nieuwe acties begonnen op drie snelwegen. De meeste files losten na 18.30 uur snel op. Alleen op de A28 en op kleinere schaal de A12 bij de Duitse grens en in de provincie Groningen op wegen naar de Duitse grens bij Ter Apel en Bellingwolde ging het protest maandagavond door, meldt RTV Noord. Ook in Friesland was nog een kleine actie op de A7.

Bij knooppunt Hattemerbroek op de A28 staat het verkeer al sinds het eind van de middag vast. Zowel vanuit Zwolle als vanuit Amersfoort staan files. Ook op de aansluitende A50 staat nog altijd een file met een kwartier vertraging. De vertraging op de A28 lag op het hoogtepunt tussen dertig en negentig minuten en bedroeg rond 21.00 uur nog altijd een kwartier.

Op de A12 tussen Utrecht en Arnhem reden boeren tussen Utrecht en Veenendaal. Daar liep de vertraging op tot ruim een half uur, aldus de ANWB. In de andere richting was de file korter. Door de acties op de A12 liepen ook daarbuiten de wegen vol. Zo was er ook vertraging op de nabijgelegen N224.

In het noorden van het land was de A7 in beide richtingen enige tijd dicht. Tussen Groningen en Heerenveen was de weg enige tijd versperd door hooibalen op de weg, aldus Rijkswaterstaat. Die zijn iets na 17.30 uur weer opgeruimd, waarna de weg in beide richtingen weer werd vrijgegeven.

Tientallen boeren voerden maandagavond ook een verrassingsactie uit op het Mediapark in Hilversum. Zo'n veertig boeren gingen met tractoren het terrein op. Het is onduidelijk wat ze precies van plan zijn. Hun getoeter was in elk geval te horen in de live-uitzending op NPO Radio 5 die vanuit het Mediapark wordt verzorgd.

Eerder op de dag waren er in de buurt van Hoogeveen op de A28 ongeveer vijftig tractoren, en op de A2 bij Best om zeker veertig. Op de A67 stonden ongeveer veertig trekkers bij Liessel tussen Eindhoven en Venlo. Erachter ontstond een kilometerslange file. Volgens Omroep Gelderland hebben trekkers ook al rijdend de rijbaan van de A30 geblokkeerd.

Files kosten 200 euro per uur per vrachtwagen

Een file kost zo'n 200 euro per uur per vrachtwagen. Dat bevestigt econoom Henry Steenbergen van Rabobank tegenover persbureau ANP na eerdere berichtgeving van RTL Nieuws. Maandagmiddag ontstonden er lange files op de Nederlandse snelwegen door protestacties van boeren.

Steenbergen komt aan zijn schatting door de huur van een vrachtwagen, de chauffeur, de brandstof, de afschrijving en gederfde omzet bij elkaar op te tellen. Daarnaast kunnen er gevolgen zijn voor de bedrijfsvoering van ondernemingen. "Een vrachtwagen vol zand heeft minder impact dan een die is volgeladen met iets wat cruciaal is voor de productie van een bedrijf", zegt hij.

Boeren voeren op meerdere plekken in het land actie tegen het stikstofbeleid van het kabinet. Op meerdere snelwegen, zoals de A67, de A28 en de A2, staan of rijden tractoren en kan het verkeer niet doorrijden. "In Nederland staat al snel een groot aantal vrachtwagens vast", zegt Steenbergen. "Met een man of honderd kun je een groot deel van het land platleggen. Reken maar uit wat het kost als er 10.000 vrachtwagens stilstaan."

Files kostten het vrachtverkeer in 2019, het laatste jaar voor de coronacrisis, tussen de 1,2 miljard en 1,6 miljard euro. Dat heeft onderzoeksbureau Panteia voor branchevereniging Transport en Logistiek Nederland (TLN) en ondernemersvereniging evofenedex uitgerekend.

TLN vindt het onacceptabel dat snelwegen worden geblokkeerd tijdens demonstraties en roept de boeren op zo snel mogelijk te stoppen. "Het kan niet de bedoeling zijn dat acties anderen in gevaar brengen of het werken onmogelijk maken", zo stelt de transportorganisatie op zijn website.

Ministers veroordelen protestactie boeren

Boeren hebben zich aan de wet te houden, stellen ministers Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) en Henk Staghouwer (Landbouw). Dat doen ze niet door met trekkers op de snelweg te rijden. "Wij veroordelen dat", zo laat een woordvoerder namens beide ministers weten.

Boeren mogen hun zorgen uiten en protesteren, maar dat moeten ze wel binnen de grenzen van de wet doen, benadrukken beide ministers. De acties van maandag vinden zij "niet gepast. Hou je alsjeblieft binnen de kaders van de wet", roepen zij de protesterende boeren op.

Ingrijpen is aan de politie, stelt de woordvoerder, en niet aan de landelijke overheid. Op de landelijke actiedag van de boeren, vorige week woensdag, zei justitieminister Dilan Yeşilgöz dat zij de politie en het Openbaar Ministerie (OM) niet kan opleggen wat ze moeten doen. Wat haar betreft komen boeren die de wet overtreden, door bijvoorbeeld met trekkers de snelweg op te gaan, daar niet zomaar mee weg. Zo veel als mogelijk worden ze achteraf beboet, zei Yeşilgöz vorige week.

Boeren melden zich opnieuw bij huis Van der Wal

Een groepje protesterende boeren heeft zich maandagavond kortstondig verzameld bij het woonhuis van minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof). De bewindsvrouw was zelf niet thuis, laat een woordvoerder van de minister weten.

Het is de tweede keer dat boeren bij de Gelderse woning van de minister protesteerden. Zij zijn het niet eens met het stikstofbeleid van het kabinet. Toen deze plannen ruim twee weken geleden werden gepresenteerd trokken ze ook al naar het huis van Van der Wal.

In de politiek is de actie destijds scherp veroordeeld. Het kabinet noemde betogen bij het woonhuis van een bewindspersoon onacceptabel. Maar er is niets tegen te doen zolang er niets strafbaars gebeurd. De politie heeft maandag een bewakingspost bij het woonhuis geplaatst.

"Wanneer zelfs een preventieve politiepost voor de deur van de minister en haar gezin ze niet meer tegenhoudt... Diep, diep triest. En ondermijnend voor onze democratische samenleving", twitterde D66-fractieleider Jan Paternotte naar aanleiding van het nieuwe protest.

Van der Wal deed vrijdag nog aangifte van een doodsbedreiging en van opruiing tegen de eigenaar van een vrachtauto. Op de achterzijde van de vrachtwagen staan de namen van Pim Fortuyn en Theo van Gogh met hun sterfdatum. Daaronder staat de naam van de minister, een kruis en een vraagteken.

De truck-eigenaar liet een dag later via zijn advocaat weten dat hij is geschrokken van alle media-aandacht. Hij wil in een gesprek graag zijn excuses aanbieden omdat het nooit zijn bedoeling is geweest om te bedreigen of intimiderend over te komen of om de minister iets aan te doen.

Ook acties bij gemeentehuizen

Demonstrerende boeren kozen maandag behalve snelwegen, het Mediapark en het huis van Van der Wal ook gemeentehuizen uit voor hun acties. Zo heeft een groep actievoerders strobalen en een stapel pallets aangestoken voor de deur van het gemeentehuis in Apeldoorn. Ook stortten zij mest op het Marktplein bij het gemeentehuis.

De brandweer heeft het brandje in Apeldoorn geblust, waarna de demonstranten weer zijn vertrokken, aldus een woordvoerder van de gemeente. Apeldoorn heeft nog niet besloten of er aangifte van brandstichting wordt gedaan. Hetzelfde geldt voor de Veluwse gemeente Epe, waar ook een brand werd aangestoken voor de deur van het gemeentehuis. De gemeentelijke reinigingsdienst ruimt maandagmiddag achtergelaten as, stro en hooi op.

In Raalte in Overijssel hadden actievoerders een gesprek met collegeleden over hun frustratie. In Rijssen-Holten, ook in Overijssel, lag in het gemeentehuis een verklaring voor demonstrerende boeren klaar, waarin de gemeente "het gevoel onderkent dat de agrarische sector eenzijdig het stikstofprobleem moet oplossen. Het college is tegen de huidige plannen", aldus de verklaring.

Bij alle acties was snel politie aanwezig. Voor zover bekend zijn de demonstraties vriendelijk verlopen.

Dreiging van boerenopstand

Boerenactiegroep Agractie deed maandagochtend een "laatste oproep" aan minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) om haar plannen niet door te zetten. "Ga niet door op de ingeslagen weg. Laat een vreedzame actie niet escaleren in een boerenopstand", zegt voorman Bart Kemp in een video.

"Weet dat boeren zullen vechten voor hun toekomst", aldus Kemp. "Hoelang en hoever ze zullen vechten, is aan hen." De schapenboer die sinds 2019 het gezicht is van Agractie, zei vorige week tijdens het boerenprotest in het Gelderse Stroe al dat de Staat der Nederlanden "in oorlog" is met de "boerenrepubliek". Hij voegde daar voor de duidelijkheid aan toe dat de boeren hun strijd "zonder wapens moeten voeren".

In zijn nieuwste vlog roept hij de minister nogmaals op tot "zorgvuldig overleg" met de sector. "Keer terug van deze desastreuze plannen, ga in gesprek met ons over fundamenteel ander beleid."

LEES OOK: Actiegroep Farmers Defence Force wil stikstofbeleid ook juridisch aanvechten