ANALYSE – In een recente zaak bij de voorzieningenrechter in Amsterdam stond de vraag centraal of ING de bankrelatie met een bitcoinmakelaar kon opzeggen vanwege haar vermoedens dat de bankrekening van ING werd gebruikt voor witwassen.
Advocaat ondernemingsrecht Onno Hennis van AMS Advocaten licht de zaak toe.
De markt van cryptovaluta is vooralsnog ongereguleerd. Het is geen geheim dat mede daardoor criminelen graag gebruik maken van cryptovaluta. Teneinde cryptovaluta te kunnen verwerven zullen criminelen evenwel hun illegaal verkregen (contante) geld wel moeten omwisselen. Daar worden soms bitcoinmakelaars voor gebruikt.
In het geval van ING draait het om een bitcoinmakelaar die zich in hoofdzaak bezighoudt met de aankoop en verkoop van cryptovaluta. De bitcoinmakelaar maakt voor zijn activiteiten gebruik van een zakelijke rekening bij ING.
Na enkele maanden merkt ING dat de bitcoinmakelaar met contant geld bitcoins voor derden aankoopt. Daarop bericht ING dat zij deze werkwijze afkeurt. De bank verplicht de bitcoinmakelaar om de transacties alleen nog giraal te laten plaatsvinden.
Contante betalingen omgezet in giraal geld
Om aan het verzoek van ING te voldoen schakelt de bitcoinmakelaar een waardetransportbedrijf in dat contante gelden aanneemt en op de zakelijke rekening van de bitcoinmakelaar bij ING stort. In wezen worden de contante betalingen daarna dus op indirecte wijze in giraal geld omgezet.
ING komt er op een goed moment achter dat er binnen minder dan 1 jaar een bedrag van 3,5 miljoen euro via deze weg in bitcoins is omgezet. ING vraagt daarop aan de bitcoinmakelaar om uitleg te geven hoe hij de herkomst van het geld is nagegaan.
De bitcoinmakelaar stelt dat bij hem alle processen zodanig zijn ingericht dat misbruik zo goed mogelijk wordt voorkomen. Zo heeft hij zijn klanten ge-audit, heeft hij advies van een advocatenkantoor ingewonnen (en opgevolgd) en zijn er waarborgen opgenomen in de contractdocumentatie met de klanten.
Voor ING is de door de bitcoinmakelaar verschafte informatie te mager. ING verbiedt de bitcoinmakelaar nog langer om – ook indirect – contante gelden om te zetten in bitcoins. Vervolgens blijkt dat de bitcoinmakelaar toch met de contante stortingen doorgaat. Uiteindelijk gaat ING dan over tot beëindiging van de relatie.
ING hanteert een opzegtermijn van drie maanden, zodat de bitcoinmakelaar nog voldoende tijd heeft om naar een andere bank over te stappen.
Kort geding bitcoinmakelaar versus ING bank
De bitcoinmakelaar start daarop een kort geding tegen ING. Hij vordert kort gezegd continuering van de bankrelatie. Daartoe stelt de bitcoinmakelaar dat de opzegging van ING ongeldig is.
De bitcoinmakelaar heeft ING volledige inzage gegeven in haar compliance processen, conform wetgeving gehandeld en bovendien valt de bitcoinhandel niet onder enig toezicht. Weliswaar kennen zijn klanten een hoger risicoprofiel (met betrekking tot witwassen), maar dat betekent niet dat categoraal dit soort klanten moet worden geweigerd, aldus de bitcoinmakelaar. Tot slot stelt hij dat zijn belangen bij continuering zwaarder wegen dan de belangen van ING bij beëindiging van de relatie.
De rechter meent echter dat de opzegging van de relatie naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid wel aanvaardbaar is. Op basis van de algemene bankvoorwaarden kan ING namelijk – indien haar reputatie of de betrouwbaarheid van het financiële stelsel op het spel staat – de relatie met haar klanten met directe ingang eindigen.
De rechter komt tot de conclusie dat de bitcoinmakelaar onvoldoende zekerheid heeft verschaft over de herkomst van de gelden. Mede omdat ING een ruime opzegtermijn van drie maanden heeft gehanteerd en de bitcoinmakelaar inmiddels bij Bunq bankiert, houdt de opzegging stand.
Onno Hennis is sinds 2009 advocaat en heeft zich in 2015 aangesloten bij het team van AMS Advocaten. Bij AMS Advocaten richt Onno zich op het adviseren en procederen in commerciële en ondernemingsrechtelijke geschillen.
