Er komt een gezamenlijk Europees saneringsfonds en autoriteit bij de ontmanteling voor banken. Dit moet voorkomen dat de belastingbetaler opdraait voor wanbeleid bij banken.

De ministers van Financiën van de 28 EU-landen zijn het hier woensdagavond over eens geworden.

Het optuigen van een saneringsfonds en een afwikkelingsautoriteit (in jargon het Single Resolution Mechanisme genoemd) is de laatste pijler van een Europese bankenunie.

De bankenunie komt er om in de toekomst te voorkomen dat landen in de problemen raken, omdat ze falende banken gered hebben van de afgrond. Ook Nederland moest onder meer ING, ABN Amro en SNS Reaal financieel steunen.

Spaarders meebetalen aan redding

Europa was het al eens over toezicht op de Europese banken. Bovendien gaan er strengere kapitaaleisen gelden voor banken, zodat zij beter zelf in staat zijn om problemen aan te pakken.

Daarnaast moeten naast aandeelhouders ook obligatiehouders en spaarders met achtergestelde deposito’s meebetalen aan een reddingsplan of een ontmanteling, mocht een bank vanaf 2016 in grote problemen komen. Reguliere spaarders blijven tot 100 duizend euro buiten schot, via de dekking van het depositogarantiestelsel, als een grote bank in de problemen komt.

Laatste bouwblok van de bankenunie

Volgens minister Jeroen Dijsselbloem zouden al deze maatregelen in bijna alle gevallen al voldoende moeten zijn om een falende bank te saneren of te redden. Maar mocht deze het toch niet redden, dan komt het afwikkelingsfonds om de hoek kijken. "Dit fonds zal slechts zeer zelden gebruikt gaan worden", zo zei hij na afloop.

Hij sprak over het "laatste bouwblok van de bankenunie dat op zijn plaats is gezet''. Hij benadrukte dat de de sector verantwoordelijkheid wordt voor zijn eigen risico's en verliezen en niet meer de belastingbetaler.

Samensmelten tot Europees fonds

Dit fonds moet in 2026 volledig actief zijn. De eerste 10 jaar zal het fonds bestaan uit 'nationale compartimenten' die in tien stappen samensmelten tot het Europees fonds.

Tijdens de overgangsperiode staan de lidstaten garant voor deze compartimenten. Als er in deze periode een beroep wordt gedaan op het fonds, dan zal het uitgegeven geld binnen 5 jaar met een heffing op de bankensector worden verhaald.

Wie neemt het besluit?

Het besluit om een Europese bank te ontmantelen of te saneren zal genomen worden door de Europese afwikkelingsautoriteit. Er zitten vijf permanente leden in het bestuur van deze autoriteit. Daarnaast zal de lidstaat waar de bank in kwestie vandaan komt (home), en het land of landen waar de bank ook actief is (host) deel uit maken van het beslissingscomité.

Het bereikte compromis wordt voorgelegd aan de Europese Commissie die of niets doet en instemt of die het afwijst. Bij dat laatste wordt de zaak voorgelegd aan alle 28 EU-landen.

Ministers van Financiën zijn door het dolle heen...

In Europa is wisselend gereageerd op het akkoord over een gezamenlijk Europees saneringsfonds en autoriteit bij de ontmanteling voor banken. Betrokken bewindslieden reageerden overwegend positief, maar in het Europarlement klinken kritische geluiden.

Volgens de Italiaanse minister van Financiën Fabrizio Saccomanni is er sprake van een historische overeenkomst, die onrust op de markten gaat voorkomen als opnieuw een grote bank omvalt.

Ook de Franse eurocommissaris voor Interne Markt Michel Barnier kon zijn enthousiasme over het akkoord nauwelijks beteugelen. "Dit is een revolutionaire wending in de Europese financiële sector. Dit beëindigt het tijdperk van massale bail outs", beloofde de Fransman na afloop.

...maar niet iedereen is enthousiast

Toch is niet iedereen enthousiast over het akkoord. CDA-Europarlementariër Corien Wortmann-Kool zei op Twitter dat de wensen van het Europarlement (EP) niet voldoende zijn meegenomen. "Ministers leggen bankenresolutie in handen lidstaten. Staat haaks op daadkrachtige Europese autoriteit die EP wil. Ik verwacht fikse clash'', schreef ze.

In het Europarlement klinkt al langer gemor over de Bankenunie. Zo hadden veel Europarlementariërs graag een grotere rol gezien voor instanties als de Europese Commissie. Vooral Duitsland werd aangewezen als dwarsligger.

Ook de Europese Centrale Bank (ECB) is niet blij met het akkoord. Het dwergenfonds moet als 'backstop' dienen voor het 30 biljoen euro grote bankwezen in de eurozone. De ECB had daarom gehoopt dat het fonds een kredietlijn zou kunnen krijgen van het 500 miljard euro grote noodfonds ESM.

Daarnaast is de besluitvorming rond het afwikkelen van een probleembank omslachtig, omdat drie organen erover beslissen. Het zal daarom waarschijnlijk moeilijk worden om in een weekend zonder slag af stoot een bank af te wikkelen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl