Waarschuwing: Spoilers op komst voor “Black Mirror” seizoen 3, aflevering 1
Er is een reden waarom eerste aflevering van het nieuwe seizoen van de Netflix-hitserie “Black Mirror” de titel “Nosedive” heeft.
De aflevering toont een wereld waarin we allemaal helemaal afhankelijk zijn van sociale media. Iedereen jaagt op een goede “rating” – een gemiddelde score (op een schaal van 5 sterren) die wordt beïnvloed door alles wat er gebeurt, van de vluchtige blik die je wierp op de vrouw die in de ochtend langs je liep tot het gebrek aan enthousiasme dat je liet zien voor het verjaardagscadeau dat je kreeg van een collega.
Het is niet te vergezocht als we kijken naar de wereld waar we nu in leven. Stel je alleen maar voor dat je de likes die hebt gekregen op Facebook combineert met het aantal replies dat je hebt gekregen op Twitter en je Uber-rating. En bedenk nu dat die “rating” alles in je leven bepaalt, van je werk tot het huis waarin je mag wonen.
Voila! Welkom bij “Nosedive.”
Dit is precies de reden waarom "Black Mirror" zo'n aantrekkingskracht heeft. Het is geen typische science-fiction die de wereld van over 100 of 1000 jaar laat zien. Maar volgend jaar. Volgende maand.
Het psychologische principe "hedonistische tredmolen" is de drijvende kracht die ons daadwerkelijk naar deze pathetische en slopende toekomst kan leiden. In de kern omdat we altijd op jacht zijn naar het volgende dat ons goed laat voelen, het is bijna onmogelijk om gewoon te zijn - en juist gewoon zijn is één van de sleutels om ons echt gelukkig te voelen.
'Een droomappartement'
In één specifieke suggestieve scene ontdekt de hoofdpersoon Lacie Pound (gespeeld door Bryce Dallas Howard) dat de enige manier waarop ze zich het appartement dat ze wil kan veroorloven - in the prestigieuze Pelican Cove Lifestyle Gemeenschap - het verhogen van haar rating om zo een voorkeurslid te worden. Bij een score dan hoger dan 4.5 krijgt ze 20% korting, vertelt de makelaar haar. Maar daar zit ze nog wel wat onder met haar magere score van 4.2. De rest van het verhaal richt zich op de in eerste instantie veelbelovende - en uiteindelijk allesverwoestende - poging van Lacie om haar score te verbeteren door een speech te houden op de bruiloft van een jeugdvriend met een jaloersmakende score van 4.8.
Aan het eind nadat ze met een mes stond te zwaaien tijdens een openbare zenuwinzinking wordt Lacie gearresteerd en opgesloten in de gevangenis. De aflevering eindigt met een erg plat, maar wel humoristisch potje beledigen tussen Lacie en de man in de cel tegenover haar.
De hedonistische tredmolen
Alle pogingen van Lacie komen perfect overeen met het principe van de hedonistische tredmolen, dat sommige psychologen hebben gebruikt om uit te leggen waarom zoveel mensen niet tevreden zijn met hun leven. Als we bijvoorbeeld promotie krijgen op ons werk vieren we dat en voelen we ons even goed, maar die blije gevoelens vervliegen snel weer. We zijn al heel gauw weer terug bij af - op jacht naar het volgende dat ons goed laat voelen en daarom ongelukkig. Aan het begin van de jaren negentig vergeleek de Britse psycholoog Michael Eysenck dit constante streven naar meer en meer met een tredmolen - en vandaar de naam.
"Je bent aan het rennen, maar je zit in die tredmolen en je bereikt dus niks op het gebied van geluk", legde wetenschapsjournalist Wendy Zukerman in 2015 uit in een aflevering van haar podcast-serie "Science Vs" over geluk.
Uiteindelijk zal die tijdelijke opleving van je geluk door die promotie op je werk of dat huwelijksaanzoek weer afnemen tot je weer op hetzelfde basis geluksniveau bent van voor die opwindende verandering. En dat is precies wat Lacie Pound ondervindt. Elke keer dat ze een 4- of 5-sterrenbeoordeling krijgt, lichten haar heldere blauwe ogen op. Ze lacht en giechelt met een overweldigende vrolijkheid. Maar aan het eind van het liedje is Lacie eenzaam en ontevreden. Ze woont met haar broer. We ontmoeten geen van haar goede vrienden. Ze voelt zich vervreemd van haar collega's. De bruiloft waar ze heengaat is van een vriend met wie ze jaren nauwelijks contact heeft gehad en duidelijk niet vertrouwt.
In het deel van de aflevering waar Lacie haar droomappartement ziet, wordt haar een virtualrealityvoorstelling gegeven waarin ze een diner aan het maken is in de keuken met een geliefde - en het is juist die romantische visioen dat haar aanzet om op jacht te gaan naar een rating van 4,5. Ze wil gezelschap. Ze wil een relatie. En ze zal er alles aan doen - ook al gaat het tegen haar intuïtie in en ook al is het uiteindelijk een grote leugen - om dat te bereiken.
Sociale media maken ons niet gelukkig
Helaas blijft Lacie op jacht naar wat ze denkt dat haar gelukkig maakt, zoals een hoge rating op sociale media, terwijl ze dingen die haar waarschijnlijk echt gelukkig maken uit het oog verliest, zoals vriendschappen met haar collega's of een echte goede relatie met haar broer. In de echte wereld maken velen van ons keer op keer dezelfde fout als Lacie.
Onderzoek na onderzoek wijst uit dat als we actief zijn op sociale media als Facebook en Twitter, we een tijdelijke boost krijgen van likes of favorieten, maar dat er absoluut geen verband is tussen gebruik van sociale media en duurzaam geluk. Sommige onderzoeken wijzen juist op het tegendeel: dat gebruik van sociale media verband heeft met een toename van negatieve gevoelens. Een in januari uitgevoerd onderzoek onder 1.787 Amerikaanse jong-volwassenen ondersteund door het National Institute of Mental Health, heeft bijvoorbeeld een "sterk en significant verband gevonden tussen gebruik van sociale media en depressie." Depressieve gevoelens van de deelnemers namen evenredig toe met de totale hoeveelheid tijd die besteed werd op sociale media en het aantal wekelijkse bezoeken van sociale media-platforms.
Maar desondanks blijven we ze gebruiken, geprikkeld door de hedonistische tredmolen. We 'checken' Facebook, Twitter en Instagram alsof daar echt iets te vinden valt. Maar het maximale wat we kunnen krijgen is een "like" of een "favoriet". Eén swipe of scroll is genoeg om ze weer weg te vegen.
Een grens aan onze afhankelijkheid van ratings
Gelukkig is er ook onderzoek dat heeft uitgewezen dat er een grens is aan dit hedonistische principe. Dat onderzoek helpt te verklaren waarom we niet al onze tijd besteden aan leuke activiteiten, maar dat we het ook voor elkaar krijgen nog te werken en te klussen. Natuurlijk kiezen we er soms voor om dingen te doen die ons op korte termijn een goed gevoel geven. Maar we kunnen ons toch ook zetten om dingen te doen die op zichzelf niet prettig zijn - zoals wassen of afwassen - omdat we weten dat die activiteiten helpen om ons op lange termijn tevreden te voelen.
Dit kan goed nieuws zijn voor iedereen die zich zorgen maakt om te veranderen in Lacie Pound. Zo lang we ons ervan bewust zijn dat sociale media op lange termijn geen geluk brengen kunnen we ons er altijd van afwende - in ieder geval tijdelijk - om dingen te doen die ons wél die lange termijn beloning geven.
Een in augustus gepubliceerd onderzoek in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences dat heeft gekeken naar de soort van activiteiten die mensen ondernemen als ze zich gelukkig of juist verdrietig voelen wees uit dat we eerder saaie dingen als klusjes gaan doen als we in een goeie bui zijn. Aan de andere kant gaan we leuke dingen ondernemen als een mooie wandeling of de kroeg in gaan met vrienden als we ons minder goed voelen. Dat suggereert dat ons geluk iets is dat we op voorraad kunnen hebben, vertelden de onderzoekers aan Business Insider.
"Onze positieve emotie kan misschien worden gezien als een hulpbron", vertelde één van de belangrijkste auteurs van het onderzoek Dr. Jordi Quoidbach professor psychologie aan de Universiteit Pompeu Fabra in Barcelona ons in augustus. "Als we niet genoeg hebben moeten we het aanvullen en als we weer genoeg hebben kunnen we dat weer gebruiken om dingen voor elkaar te krijgen. "
Van alle activiteiten die zijn bijgehouden voor het onderzoek, had het tijd doorbrengen met andere mensen het sterkste verband met positieve emoties, terwijl het gebruik van sociale media daar ofwel een neutraal ofwel een licht negatief verband mee had.
In andere woorden, omdat sociale media niks doen voor ons duurzame geluk is het moeilijk een functionerende samenleving voor te stellen die er 100% van afhankelijk is. Als we ooit zoiets proberen te creëren zullen de meeste van ons waarschijnlijk eindigen als Lacie Pound aan het eind van de aflevering - schreeuwend tegen een vreemde vanuit een gevangeniscel.
