De welvaart glimt je tegemoet in de Nederlandse file. Al die die donkerblauwe
Audi’s, glanszwarte Volkswagens, donkergroene BMW’s en helder witte Priussen
doen je de crisis vergeten.
Maar schijn bedriegt. De lange rij van Passats, Golfjes, A3’s en A4’s, 3- en 5
series, hybrides, SUVs en ander blik dat iedere ochtend van huis naar
kantoor trekt, is geen teken van welvaart. Integendeel, al die leasebakken
kosten ons juist welvaart
Harde euro’s
Dat is in elk geval de conclusie van recent
onderzoek door twee economen van de Vrije Universiteit, Jos van Ommeren
en Eva Gutiérrez-i-Puigarnau. De twee wisten dat verlies zelfs uit te
drukken in harde euro’s.
Volgens de economen wordt maar één op de vijf leaseauto’s echt gebruikt voor
bedrijfsdoeleinden. De rest is voor privé-gebruik. De auto-van-de-zaak is in
dat geval weinig anders dan loon in natura. In plaats van extra salaris,
krijgt de werknemer het gebruik van een auto inclusief verzekering,
reparaties, belastingen en in veel gevallen brandstof.
Vreemde constructie
Dat is eigenlijk een vreemde constructie. Waarom laten werknemers zich deels
uitbetalen in goederen? Waarom krijgen ze niet gewoon een wat hoger loon,
zodat ze zelf al dan niet een auto kunnen kopen ? Misschien geven ze het
geld liever ergens anders aan uit.
Voor het antwoord moet je bij de belastingdienst zijn. Die behandelt een
leaseauto anders dan salaris in geld. Weliswaar moet de leaserijder een
percentage van de aankoopwaarde bij het belastbaar inkomen optellen, maar
toch wordt de leaseauto minder belast dan ander inkomen.
Volgens de onderzoekers is de gemiddelde bijtelling in Nederland 3.700 euro.
De gemiddelde leasekosten voor bedrijven zijn echter veel hoger: 8.700 euro.
De 5000 euro verschil is te beschouwen als belastingvrij loon. Daar komt nog
bij dat het bedrijf over de leaseauto geen BTW betaalt.
Dikke Audi
Fijn voor het bedrijf, fijn voor de werknemer, maar niet fijn voor de
economie als geheel. De arbitraire belastingheffing verstoort de economie op
twee manieren. Allereerst prikkelt het werknemers om een duurdere auto te
rijden dan ze anders van plan waren. Misschien hadden ze liever een Toyota
Aygo plus een nieuwe keuken gehad, dan de dikke Audi waarmee ze nu van
kantoor naar hun aftandse keukenblokje zoeven. De scheve belastingheffing
zet hen in economentaal aan tot het maken van een suboptimale keuze.
De tweede verstoring is het feit dat leaserijders geen kosten per kilometer
maken. Als ze de bijtelling eenmaal hebben afgerekend, kunnen ze gratis
rijden. Ze zullen daardoor meer kilometers maken dan zonder de
belastingverstoring.
Leaserijders rijden dus teveel, en in een veel te luxe auto. En ‘te veel ‘ is
dan niet in morele zin, maar heeft een puur economische betekenis, namelijk
dat zonder de verstorende belasting dezelfde mensen uit vrije wil minder en
kleiner zouden rijden, en hun geld en tijd aan iets anders zouden besteden.
De totale welvaart in het land zou dan hoger zijn.
Welvaartskosten
Tot zover de theorie. Als de leaserijder de economie verstoort, hoeveel
welvaart kost ons dat dan? De twee economen zochten het uit. Ze verzamelden
gegevens over huishoudens en autogebruik en bouwden openden hun
econometrische goocheldoos.
De conclusies zijn niet mals. Zoals voorspeld, zorgt leasen ervoor dat mensen
in een duurdere auto gaan rijden. Mensen met een leaseauto kiezen voor een
auto die gemiddeld ongeveer 11.000 euro duurder is dan mensen die hun eigen
auto moeten kopen.
Leaserijders leggen per jaar ongeveer duizend autokilometers meer af dan
automobilisten met een eigen wagen, stellen de onderzoekers vast. Dat is een
plus van 13 procent van de gemiddelde rijafstand. Het ‘gratis’ rijden heeft
het voorspelde effect.
Duurdere auto
De economen slagen er in een prijskaartje aan deze verstoorde keuzes te
hangen. Dat leaserijders een duurdere auto kiezen dan ze zouden doen als ze
de leasekosten in geld kregen uitgekeerd, blijkt het kostbaars. Het zorgt
voor een jaarlijks welvaartsverlies van 420 tot 600 euro per leaseauto.
De teveel gereden kilometers kosten ongeveer 180 euro aan welvaart. Bij elkaar
is dat een maximaal verlies van 780 euro per auto. Voor alle leaseauto’s
samen tellen de welvaartskosten voor Nederland op tot mogelijk 612 miljoen
euro per jaar!
Als de onderzoekers dat resultaat extrapoleren naar de hele Europese Unie (met
pakweg 20 miljoen leaseauto’s), komen ze op een totale kostenpost van maar
liefst 12 miljard euro. Ieder jaar weer.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
