Er zijn genoeg ondernemersrisico’s om rekening mee te houden als je een bedrijf begint. Je kan te veel of juist te weinig personeel aannemen, je opbrengsten kunnen tegenvallen en de grootste zorg is dat je idee helemaal niet aanslaat.
Ondernemers calculeren die risico’s in en zijn in staat beslissingen te nemen bij tegenslagen. Daardoor wordt uiteindelijk bepaald hoe succesvol een bedrijf is.
Maar waar veel mensen hoogstwaarschijnlijk geen rekening mee houden is een Russische invasie.
Jessica Rovello, CEO en medeoprichter van Arkadium, ondervond wat er gebeurde in die situatie toen zij en haar man bezig waren hun bedrijf op de Krim verder uit te breiden.
Arkadium is een digitaal bedrijf dat software maakt voor uitgevers die informatie kan lezen en begrijpen en op basis daarvan infographics maakt bij een verhaal. Het idee is dat lezers langer op de pagina blijven als ze infographics zien en dat zo voorkomen wordt dat ze een artikel niet uitlezen.
Oekraïne als thuisbasis
In 2000 wisten Rovello en haar man dat ze een goed idee hadden, maar ze konden het zich niet veroorloven om software-ontwikkelaars in te huren. Dus verhuisden ze naar het zuiden van Oekraïne om een begin te maken. En met succes.
Toen ze later terugverhuisden naar de Verenigde Staten namen ze zes man personeel mee, maar hielden ze Simferopol in het zuiden van Oekraïne aan als thuisbasis voor het bedrijf. Arkadium groeide aangestuurd vanuit de VS in zeven jaar tijd uit tot zo'n honderd werknemers.
En toen begonnen in 2014 de protesten en rellen in Kiev en werd de Oekraïense president afgezet. Rovello en haar staf bekeken het van afstand en maakten noodplannen voor het geval de rellen zich naar het zuiden zouden uitbreiden.
Ze dachten dat de kans klein was, maar wilden toch voorbereid zijn voor het geval dat.
De Russische invasie van de Krim
"Een paar maanden later rolden er opeens tanks door de straten in dat kleine stadje van ons waar niemand daarvoor ooit van had gehoord", zegt Rovello. "Deze gewapende mannen zonder herkenbare uitrusting namen overheidsgebouwen in, andere gebouwen, alles eigenlijk. Een paar maanden later kwamen we erachter dat het natuurlijk het Russische leger was geweest en dat dit de annexatie van de regio was."
In de loop van 2014 werd het hele gebied Russisch grondgebied en moest Arkadium zien om te gaan met de nasleep. De tijdzone veranderde, de munt veranderde en alle Oekraïense inschrijvingen van het bedrijf moesten Russisch worden. Rovello kon het land niet langer in, dus alles moest beslist worden via de mail, videogesprekken en chatberichten.
"Als je ooit zaken gedaan hebt in Oost-Europa weet je dat iets aanpassen een ellenlang en moeizaam proces is", zegt Rovello. "En dat moesten we niet alleen doen voor het bedrijf zelf, maar ook voor al onze medewerkers. Ze moesten Russische werkvergunningen hebben en velen van hen moesten de Russische nationaliteit aanvragen. "
'En toen was alles ineens illegaal'
Toen de boel net weer een beetje op orde was, kwam er een nieuwe klap. In december kondigde de Amerikaanse regering sancties af tegen de regio, waardoor het in feite illegaal was voor Rovello om daar een bedrijf te hebben. "We zijn zes maanden druk bezig geweest met alles op orde te krijgen en toen was het van het ene op het andere moment illegaal geworden."
En het ergste was dat er geen officiële mededeling over was gekomen, maar dat Rovello erachter kwam via een nieuwsalert van Google. Opeens kon ze niet meer met haar advocaten praten en geen geld meer overmaken, zonder risico te lopen op gevangenisstraf en een boete van honderdduizenden dollars.
De kerstbonussen konden niet worden uitgekeerd en de huur niet worden betaald, terwijl iedereen van de Amerikaanse regering weg was voor Kerst en de jaarwisseling.
Van de in totaal honderd medewerkers zeiden er vijftig dat ze bereid waren te verhuizen naar Krasnodar in Rusland, een stad waar Rovello nog nooit van gehoord had. Het was de dichtstbijzijnde stad waar Arkadium niet voor sancties hoefde te vrezen.
"In twee weken tijd hebben we alles dichtgedaan, hebben we iedereen met familie en al hun spullen verhuisd naar deze nieuwe stad en hebben daar een kantoor geopend", zegt Rovello.
Nu tweeënhalf jaar later biedt Arkadium werk aan 75 mensen en boekte het in 2016 de hoogste omzet ooit.
Wat heeft Rovello geleerd van de onvoorstelbare gebeurtenissen?
1. Er is geen draaiboek voor als het fout gaat
Toen Rovello begon met haar bedrijf waren er mensen die ze opzocht voor advies, net als iedereen doet. Ze zag haar mentoren als mensen die alles weten, net zoals kinderen denken over hun ouders. Maar toen het echt moeilijk begon te worden wendde ze zich tot de ervaren rotten voor advies en kreeg ze als antwoord: 'Ik weet niet wat ik je moet zeggen.'
"Er is geen draaiboek voor zoiets als dit", zei Rovello. "Ik realiseerde me dat je soms zelf degene moet zijn die alles uitvogelt. Je ontdekt dan een onbekende kant van jezelf en daar haal je kracht uit."
2. Niets is vanzelfsprekend
Rovello zag de Russische invasie nooit aankomen. Ze zegt dat het haar eraan herinnerde dat er veel gebeurt in de wereld dat zakendoen beïnvloedt.
"Er zijn veel ontheemden op de wereld en ik realiseerde me dat pas echt toen mijn eigen mensen ineens in die positie verkeerden. Helaas hoort dat bij de tijd waar we in leven", zegt ze. "We hadden geen kantoor geopend in Iran of Libië, dus je zou niet verwachten dat we in een regio zaten die rijp was voor sancties van de Amerikaanse overheid. Dat was niet iets dat op onze radar stond."
3. Behandel je collega's goed
Rovello zegt dat het bedrijf vanaf het begin atypisch werd geleid. De CEO's waren getrouwd en bezitten na zestien jaar nog steeds de overgrote meerderheid van de aandelen. Ze stelt mensen altijd voor zaken en wil vriendelijke leiding geven. Het feit dat vijftig medewerkers bleven op het moeilijkste moment toont aan dat dat de moeite waard is.
"Als we die relaties niet hadden opgebouwd als we daar geen tijd hadden doorgebracht... als we onze werknemers in Oekraïne niet hetzelfde hadden behandeld als onze werknemers in New York, dan hadden we nooit zulke betrokken mensen gehad die zo meehielpen het bedrijf weer terug op poten te krijgen", zegt Rovello. "Het is niet makkelijk alles op te pakken en weg te gaan van je familie of je hele familie mee te nemen naar een plek waar je nooit eerder bent geweest. Ik bedoel, wie doet zoiets?"
4. Zet je tegenslagen in perspectief
Als je bedrijf voor uitdagingen staat, kan je daar meestal wel grip op krijgen. Je kan beslissen hoe je reageert op concurrenten of hoe je je marktaandeel gaat uitbreiden. Maar van de ene op de andere dag illegaal worden, daar kun je niks aan doen.
"We hebben niks gedaan wat dit veroorzaakt heeft en we konden niks doen om het te beïnvloeden of te veranderen. Dus het helpt ons alle quasi-grote zaken die nu gebeuren in het bedrijfsleven in het juiste perspectief te zetten. We hebben nu wel controle over ons lot", zegt Rovello. "We hebben in situaties verkeerd waarin dat niet het geval was, dus we hebben nu het voordeel dat we er wel grip op hebben."
5. Je moet de moed nooit opgeven
Rovello zegt zoveel tegenslag te hebben gehad als ondernemer dat het zonder veerkracht onmogelijk zou zijn geweest om door te gaan.|
"Dit was absoluut de grootste klap die we ooit hebben gehad", zegt ze. "Hoewel we niet wisten waarom het gebeurde, hadden we ineens een hoop slapeloze nachten en zijn er heel wat tranen vergoten. Ik denk dat we uiteindelijk wel wisten dat alles met een reden gebeurt, of we die op het moment zelf nu wel of niet wisten."
Ze gaat verder: "Dit grote drama voor het bedrijf was voor ons uiteindelijk heel bemoedigend, want iedereen bekende kleur. Ze lieten zien dat we als team naar elkaar toegroeiden en ons er samen doorheen zouden slaan. Zeker als je denkt aan de vijandigheid op politiek niveau tussen de Amerikaanse en Russische regering is het heel inspirerend om te zien dat onze werknemers dat allemaal konden negeren en alleen maar het beste wilden voor het bedrijf en voor elkaar."
