Wereldwijd wordt een astronomisch bedrag aan subsidies voor fossiele brandstoffen uitgegeven, suggereren twee economen van het IMF. Maar daarbij rekenen ze wel op een speciale manier.
De wereld heeft een probleem, een probleem van 5.300 miljard dollar. Dat is de stelling van twee economen van het Internationaal Monetair Fonds, Benedict Clements en Vitor Gaspar. Volgens hun jongste schatting wordt dit jaar een bedrag uitgegeven aan ‘subsidies’ voor fossiele brandstoffen ter waarde van 6,5 procent van het mondiale nationale inkomen.
Maar bij deze telling is het wel even goed opletten. De twee economen gebruiken het woord ‘subsidie’ namelijk niet in de gebruikelijke zin van ‘steungeld van de overheid’. Ze kijken veel breder naar zogenoemde ‘externaliteiten’. Dat zijn schadelijke effecten van het gebruik van aardolie, aardgas en steenkool, die niet direct zijn terug te vinden in de prijzen van deze producten.
Schadelijke effecten fossiele brandstoffen
Uit onderstaande grafiek blijkt dat de schadelijke neveneffecten een groot deel van het bedrag van 5.300 miljard dollar uitmaken. Dan gaat het vooral om de rode en blauwe taartpunten (samen driekwart). Die brengen de schadelijke kosten in beeld van plaatselijke vervuiling in de vorm van bijvoorbeeld hogere sterftecijfers en geven verder de geschatte kosten van de opwarming van de aarde.
(klik voor uitvergroting)
De gele taartpunt (333 miljard dollar) betreft wel directe overheidsubsidies in de vorm van consumptieve prijzen die lager liggen dan de productiekosten van fossiele brandstoffen. Dit stukje kun je zien als een een subsidie in de traditionele zin van het woord.
De overige 'subsidies' betreffen zaken zoals de geschatte kosten van filevorming en schade aan wegen. Dat zijn weer externe kosten. Maar in deze laatste post zit ook een schatting van btw-tarieven voor fossiele brandstoffen die lager zijn dan het reguliere btw-tarief en dat kun je weer als een directe fiscale subsidie zien.
Alles bij elkaar gaat het bedrag van 5.300 miljard dollar voor een groot deel over de geschatte kosten van milieuvervuiling en de gezondheidskosten van het gebruik van fossiele brandstoffen. De auteurs merken op dat het gros van dit bedrag toegeschreven kan worden aan het feit dat het gebruik van kolen in veel landen veel te laag wordt belast. Het probleem speelt daarom nog meer in opkomende landen als China, dan in Europa en de VS.
Belasten CO2
Volgens de economische theorie is het antwoord op dit probleem een extra belasting op fossiele brandstoffen die de milieukosten reflecteert. Maar daar willen vooral veel ontwikkelingslanden niet aan.
Europa kent wel een alternatief: een handelssysteem voor rechten om broeikasgas CO2 uit te stoten. Maar de klacht is dat dit al jaren niet werkt, waardoor de prijs van CO2 in het Europese emissiesysteem veel te laag is.
Lees ook: Ex-topman Shell: maak CO2 duurder, dan kunnen milieusubsidies weg
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
